دوره های کارشناسی ارشد و دکترا سطح تکمیلی تحصیلات دانشگاهی و عالیترین سطح آموزشی میباشد. اگر مقطع کارشناسی دوره فراگیری دانش و علوم باشد ، مقطع کارشناسی ارشد دوره کاربردی کردن علم و دانش است و مقطع دکتری دوره تولید علم به شمار می رود.
دوره های تحصیلات تکمیلی محل تلاقی و فصل مشترک آموزش و پژوهش در عالیترین سطوح خود میباشد که در آن برجسته‌ترین دانش‌پژوهان به عالیترین مباحث علمی می‌پردازند و جامعه علمی کشور را زنده و پویا نگاه می‌دارند و از این رهگذر دانش و فن‌آوری از جوامع پیشرفته‌تر جذب و همراه با خلاقیت‌ها و ابتکارات برای استفاده‌ی داخلی ارایه می گردد.
در نظام آموزش عالی ایران ، پژوهشگاه معادل دانشگاه است. پژوهش در دانشگاه امری رایج است و آموزش در پژوهشگـاه دارای امتیازات ویژه میباشد. برخی از این امتیـازات عبارتست از: آموزش در پژوهشگـاه صرفـاً در دوره های تحصیلات تکمیلی است و پژوهش های درسی دانشجویان از جمله پایاننامه ها و رساله ها با موضوعات و اولویت های پژوهشی پژوهشگاه پیوند می خورد و از دستاوردهای پژوهشی پژوهشگران استفاده می کند.
تأسیس هر رشته جدید نیازمند پژوهش است و این امر در پژوهشگاه ها امکانپذیر است ، زیرا ساز و کار آنرا در اختیار دارند. از آنجا که تولید علم در مواجهه با نیازها و واقعیت ها؛ حاصل میشود ، لذا پژوهشگاه با توجه به بازخوردی که از دانشجویان دوره های تحصیلات تکمیلی می گیرد، از زمینه تولید علم در حد عالی برخوردار است.
علاوه بر اینها پژوهش و نوآوری در دانشگاه ها ، با راه اندازی رشته های جدید در تحصیلات تکمیلی نهادینه شده و گسترش می یابد.
مدیریت تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه با عنایت به منابع و ظرفیت های علمی و اجرایی موجود علاوه بر تلاش برای بهره برداری بهینه از استعداد پژوهشگاه ، در حال حاضر به ارایه ۱۵ برنامه آموزشی در مقاطع دکترای تخصصی و کارشناسی ارشد می پردازد که منتج به کسب مدرک علمی در رشته های مربوطه برای دانش آموختگان می گردد.
در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، مقطع کارشناسی ارشد در تمامی رشته‌ها به شیوه آموزشی-پژوهشی میباشد که شامل واحدهای درسی و پایاننامه است.